Antara Adat dan Syariat

Assalamualaikum

Dewasa ini (maklumlah sekarang dah dewasa kan..suka sangat guna perkataan "dewasa"). Dewasa ini, rakan-rakan, keluarga dan sanak saudara tidak jemu menyebut-nyebut soal perkahwinan. Pi sana orang tanya, pi sini orang tanya, balik bilik orang cerita, adakala kita pulak cerita kat orang. Kalau dihimpun-himpun boleh buat buku agaknya nasihat, permasalahan dan tips sebelum, semasa dan selepas majlis perkahwinan.

Apa yang menjadi topik paling hangat dalam banyak-banyak cerita pasal kahwin ini? Nak ikut adat atau nak ikut syariat? (Awat* skema semacam saja ayat aku malam nie)

*Awat (loghat utara) - merujuk kepada "Kenapa"

Keluarga aku sendiri pun sibuk dengan persiapan majlis perkahwinan anak mereka (heh heh heh). InsyaAllah, dalam lebih kurang 95 hari sahaja lagi. Dulu mak dan abah nampak macam tak kisah sangat. Semuanya Okay sahaja. Bangkang pun tak, sokong pun tak. Bila makin dekat dengan majlis, tiba-tiba abah pulak excited. Nak tergelak aku. Sibuk dia nak pi cari P.A System la, nak pi cari kumpulan kompang, ghasidah la dan macam-macam lagilah.

Balik kepada cerita adat dan syariat tadi. Anak muda, baya-baya aku ramai tengah confuse dengan perancangan perkahwinan sama ada oleh ibu bapa, pasangan atau bakal mertua mereka. Apa yang confuse? Masa dulu-dulu, cakap nak buat majlis simple-simple sudahla. Ikut syariat, itu yang paling penting. Bila dah dekat dengan majlis, *mai masuk semangat apa tak tau. Dah mula nak pentingkan adat lah pulak. Alasan "Kalau tak buat, *satgi orang kata apa pulak?"

*mai - merujuk kepada "datang/ ke-mari"
*satgi - merujuk kepada "nanti/ kejap lagi"

Yang nak pening kepala sapa lagi, kalau bukan bakal pengantin lelaki. Sumber kewangan utama kebanyakkan majlis perkahwinan melayu di Malaysia. Boleh botak memikirkan masalah kewangan. Orang yang meminta dan menggunakan duit, tak pernah fikir semua tue.

Dan kemudian muncullah kumpulan-kumpulan pejuang "perkahwinan mengikut syariat". Kononnya yang salah itu semuanya adat. Yang susah itu semuanya adat. Yang bukan-bukan itu semuanya adat.

Aku langsung tidak bersetuju, dengan motif perjuangan kumpulan ini. Mereka seakan-akan nak menghapuskan adat melayu dalam perkahwinan. Dimanakah perjuangan membela bangsa? (tetiba datang semangat pejuang kemerdekaan pulak).

Maaf, pada pemerhatian dan pendapat aku sendiri. Apa yang menyusahkan perkahwinan dewasa ini bukanlah sama sekali adat. Adat telah menjadi kambing hitam orang melayu. Dipersalahkan tanpa disoal siasat. Pada aku, siapa-siapa yang menyalahkan adat sebenarnya buta adat. Dia sendiri tidak pernah tahu, apa lagi kenal dengan adat bangsanya sendiri.

Aku malas nak buat pencerahan satu persatu untuk menjernihkan keadaan (chewwah ayat). Aku selalu bersembang dengan mak aku dan ada jugaklah membaca buku mencari-cari maklumat tentang kecelaruan ini.

Mengikut logik akal, kalaulah adat itu menjadi satu kepayahan untuk melangsungkan perkahwinan, kenapa masalah ini timbul dalam tahun-tahun ini sahaja? Sedangkan datuk nenek, mak ayah kita dulu kahwin lebih-lebih lagi ikut adat daripada kita. Tak banyak pulak dorang complain. Semuanya berjalan lancar sahaja. Apalah sangat adat yang kita ikut dalam majlis perkahwinan orang sekarang nie.

Contohnya mas kahwin dan hantaran. Menurut cerita daripada mak aku, memanglah yang wajib dalam perkahwinan nie, hanyalah mas kahwin bukanlah hantaran. Mana datangnya hantaran ini? Asal-asalnya dulu duit hantaran adalah duit sedekah daripada pihak pengantin lelaki kepada keluarga pengantin perempuan sekadar nak membantu apa yang patut untuk majlis sebelah pihak perempuan nanti. Maklumlah, dulunya orang perempuan tidak bekerjaya. Tidak pula bergaji. Mana nak ada duit nak buat kenduri, apa lagi kalau mak dan ayahnya ada ramai lagi anak untuk disara.

Jadi, nama pun sedekah. Pihak lelaki yang tetapkan berapa duit hantaran yang nak diberikan kepada perempuan. Pihak keluarga perempuan hanya menerima sahaja sedekah tersebut. Tiada perbincangan pun tentang berapa kadar duit hantaran semasa majlis meminang. Pihak lelaki, senyap-senyap bagi duit hantaran kepada bakal mertuanya, bila-bila yang dia suka.

Mas kahwin pulak pun tidak ditetapkan oleh mak dan ayah bakal pengantin perempuan. Sebaliknya ditetapkan oleh ketua kampung, imam atau orang-orang yang terhormat dalam kawasan kampung tersebut. Kata mak "malu sangat aih, nak bubuh harga kat anak kita, biar orang/masyarakat yang letak nilai pada anak kita". Jadi si ayah kepada perempuan pergilah berjumpa dengan ketua kampung atau imam atau ustaz mana-mana bertanyakan berapa mas kahwin yang patut diletakkan kepada anak perempuannya.

Konon-kononnya ketua kampung, atau orang-orang kehormat ini menilai akhlak dan tingkah laku gadis-gadis dalam kampung terebut. Kalau baik, sopan santun, mahal lah sikit maharnya. Kalau "cargas" sangat, kuranglah sikit maharnya.

Tuelah asal cerita duit hantaran dan mas kahwin/mahar. Cuba nilai dengan cara kita sekarang. Tak ke jauh menyimpang sesat kita daripada adat melayu. Adat yang kita semua anggap adat tue sebenarnya bukanlah adat. Tetapi sesuatu yang dibuat-buat demi kepentingan nafsu.

Sekarang bukan main payah lagi, nak kahwin. Semuanya nak kena duit. Tidak cukup lagi dengan mas kahwin dan mahar yang mahal dengan sebab nombor, angka, tarikh tertentu. Merepeklah semua itu. Semuanya nafsu semata-mata. Materialistik. Contohnya ditetapkan duit hantaran RM 15600 sempena dengan tarikh pertemuan adalan 15/6. Kenapa mesti RM 15600, bukan RM 1560 atau RM 156 sahaja?

Haaa fikir-fikirkanlah, aku pesan jangan buat susah-susah nak kahwin. Benda tue sebenarnya senang sahaja. Jangan sampai hilang berkat.

Adat-adat yang lain tue, fikirlah sendiri. Carilah maklumat sendiri. Nak cerita semua, tak larat aku nak tulis.

Alhamdulillah majlis yang sedang dipersiap keluarga aku, nampaknya semua senang-senang dan mudah-mudah sahaja. Sikit-sikit kelam kabut tue biasalah, bila orang yang bukan ahli pun nak join the club. Namun aku doakan semoga kedua-dua belah keluarga mendapat rahmat daripada majlis nanti. Amiiinnn.